Het voelt toch anders als het over jezelf gaat: 'Boeren moeten meer doen voor natuur'

Je hoort nogal eens dat de boer meer moet doen voor de inkomenssteun die hij ontvangt, die vraag of verwachting is het waard om een goed gesprek over te voeren.

Dat gesprek is het echter ook waard om vooraf even een paar dingen helder te hebben (al vooraf: ik ben groot voorstander van mooie natuur in ons land :-) )

Het is niet zo dat de boeren simpelweg met gemeenschapsgeld gesponsord worden om zo goedkoop mogelijk te produceren. Dat beeld leeft wellicht soms, maar dat heeft geen oog voor het hele pakket aan politieke keuzes. Zeker, de landbouw heeft binnen die politieke keuzes en de economische randvoorwaarden keuzes gemaakt over de ontwikkeling van hun bedrijven. Daarbij zijn zij echt niet ‘heilig’ en op veel terreinen te eenzijdig bezig geweest. Maar wees eerlijk: als je economie leidend laat zijn, zijn vrijwel alle mensen (in ALLE sectoren) nu eenmaal geneigd veel op te willen offeren voor meer rendement (denk aan de kleding industrie en de fabrieken in Bangladesh). Dus moet er goede regulering zijn.

Maar stel je nu eens het volgende gesprek voor (waarbij jij/jouw ook aan jou gericht is):

 ‘jouw woning staat op een plaats waar ook natuur had kunnen zijn, dus prima, jij mag daar blijven wonen, we snappen ook wel dat je ergens moet wonen. Maar je hebt door daar te wonen wel een negatief effect op de natuur. Dat moet je wel compenseren natuurlijk, we kunnen dit niet zomaar laten gebeuren toch? Je hebt die woning eerlijk gekocht of gehuurd? Ja natuurlijk, daar zeggen we toch ook niets van, dat mag je ook blijven doen. ‘Maar ik ben toch niet de enige, er zijn er zoveel meer, wat ik doe valt toch in het niet bij het geheel?’ Ja, natuurlijk, maar nu hebben we het over jouw effect op de natuur die er had kunnen zijn op de plek waar je woont. Dus we ontkomen er niet aan dat je het moet compenseren, je moet bijvoorbeeld kiezen uit een pakket maatregelen: op 2 middagen per week ga je slootkanten onderhoud doen, of op 2 middagen per week ga je het oprukkende Ambrosia plantje bestrijden door het handmatig te verwijderen, of je gaat 2 middagen per week onderhoud doen in moerasachtige gebieden door het open te houden. Je mag het ook doen door het af te kopen overigen, dan ga jij die dagen gewoon werken maar betaal je iemand anders die het voor je doet

En je inkomen dan? je begrijpt dat we je die 2 middagen niet kunnen betalen, natuurlijk niet, het is compensatie voor het feit dat jij woont waar je woont/werkt waar je werkt/studeert waar je studeert. Dus natuurlijk krijg je daar geen inkomen voor. Wordt je inkomen daardoor minder? Tjsa, daar kunnen wij ook niets aan doen, dan moet je je andere middagen maar beter vermarkten zodat die beter betaald worden, daar moet je gewoon een beter marketing concept voor uitwerken zodat je meer betaald wordt in je productieve uren. Er is veel concurrentie op die arbeids markt zeg je? Dus je kunt die extra prijs niet vragen of krijgen? Hm, ja, goed punt, zeker, is inderdaad lastig. daar moet je dan nog eens goed over nadenken. We hebben er alle vertrouwen in dat het je gaat lukken.’

Flauw verhaal? Zeker, misschien wel, maar toch, leg het eens naast wat gevraagd wordt van agrarisch ondernemers in relatie tot natuur en landschap, er zitten verbazingwekkend veel overeenkomsten in. Het voelt toch anders als het over jezelf gaat.

De MelkSalon - kunstenaars en melk

De MelkSalon, een project van GebaarBoerBurger hebben een heel eigen manier om met melk bezig te zijn. Waar melkveehouders dagelijks duizenden liters produceren richten zij zich op het drinken van melk: 'Als ontwerpster en choreografe ben ik op zoek naar een nieuwe betekenis van melk'

Hele andere woorden, hele andere wereld, het raakvlak is melk, dat wonder dat de koe voor ons produceert.

Ga eens kijken op hun site en kijk mee door hun ogen en met hun taal!

http://www.gebaarboerburger.nl/?p=503

Met dit voorstel kun je het toch zeker niet oneens zijn??!!

Wij vinden het met zijn allen belangrijk dat we in een goed land leven, een mooi land waar het prettig vertoeven is voor mens en natuur.

Daar hoort zwerfafval natuurlijk niet bij, dat weet iedereen, toch?

Dus mijn voorstel is dat iedereen de ruime omgeving van zijn/haar werklocatie helpt schoon te houden, vele handen maken licht werk toch?

Omdat er elke week ook weer nieuw afval bijkomt stel ik voor dat iedereen 3 uur per week hieraan besteed, we kunnen dit bijvoorbeeld doen onder werktijd, zeg elke week een middag waarbij je na twee uur stopt met het werk wat je doet en dan gaat schoonmaken.

Dat is dan gewoon onderdeel van je werk zeg maar, dat verwachten we dan van iedereen.

Oh ja, omdat je in die paar uur niets produceert dat economische waarde heeft (we kunnen nu eenmaal niet eten van een schonere omgeving, hoewel we een mooie omgeving  allemaal wel prettiger vinden natuurlijk) wordt je salaris dan ook minder naar rato, dat is toch logisch eigenlijk, je krijgt betaald voor wat je produceert toch?

En de gereedschappen (tangen, zakken, transportmiddelen) moet je zelf organiseren. Veel mensen hebben wel een auto, of kunnen iets regelen, een paar tangen kopen, handschoenen, ach, waar praten we over, dat kan iedereen best zelf betalen toch? De omgeving wordt er mooier van toch!

Hoezo een raar voorstel? Wat is er vreemd aan dan?

Oh je kunt zo niet optimaal je tijd inzetten om een inkomen te verdienen voor je gezin? Je kunt die paar honderd euro per maand niet missen zeg je? Maar het is toch maar een paar honderd euro?

O, het is net die paar honderd euro die overblijft om leuke dingen van te doen? Die kun je niet missen?

Tjsa, maar het is voor ons allemaal beter dat we het doen, toch? Dus dat hoort erbij….

Hm, ik denk niet dat dit in het echte leven gaat werken....

Toch is dit wat heel snel wel van boeren verwacht wordt met akkerranden, met slootkantenbeheer. Verlies van een deel van de mogelijke productie, extra werk zonder vergoeding voor geleverde resultaat. Op zijn hoogst een vergoeding voor gederfde inkomsten.

Laat er geen misverstand over ontstaan: natuur is ontzettend belangrijk en daar moeten wij met zijn allen in investeren om gezond te blijven, we hebben een goede leefomgeving nodig, daar ben ik het helemaal mee eens. 

Het lijkt alleen zo makkelijk om dan te zeggen dat ‘die boeren’ maar moeten accepteren dat ze minder efficiënt kunnen werken, die paar duizend euro (wat is dat nou helemaal…) moeten missen, laat die paar duizend euro nou net dat geld zijn wat netto overblijft na aftrek van al die kostenposten om het bedrijf draaiend te houden.

Nog een leuke vraag: als we met zijn allen de natuur zo belangrijk vinden, waarom zijn dan al die tuintjes verhard of ligt er kunstgras?

Laat me raden: minder werk zeker….

Nog steeds gezinsbedrijf, maar dan anders

Gisteren is er een bijeenkomst geweest met als titel 'Het gezinsbedrijf duurzaam toekomstproof',

Hier sprak Krijn Poppe over, hij trok de vergelijking met de ontwikkelingen in het MKB:

‘Het idee 1 bedrijf = 1 locatie = 1 ondernemer = 1 gezin’ is achterhaald. “De land- en tuinbouw gaat het MKB achterna. Daar is de familieonderneming onder leiding van één of meer ondernemers gangbaar. Juist in de agrarische sector, waar de processen vaak niet tot in detail beheersbaar zijn, blijft plaats voor zelfstandige ondernemers. Vooral ook doordat veel bedrijven rondom die ondernemers wel grootschalig georganiseerd zijn.” Bovendien hebben het familiebedrijf en de coöperatie – een ondernemingsvorm die heel gangbaar is in de agrosector – hun kracht bewezen in de afgelopen crisistijd. Poppe gaf tevens aan dat het proces van bedrijven die stoppen onverminderd doorgaat met twee tot drie procent per jaar.

Ook als ik kijk naar het gebied wat ik onderzoek, het Kampereiland, dan zie je dat de arbeid op het bedrijf geleverd wordt door ondernemers die erg hard werken en door het gezin dat een belangrijk aandeel levert. Traditioneel heeft dit het landbouwbedrijf sterk gemaakt en ook veerkrachtig. Maar hoe houdbaar is dat model in de toekomst? Hoe lang ‘hoort het er nu eenmaal bij’ om zoveel te werken, vooral als de vergoeding voor geleverd werk (en voor het risico dat men loopt!) feitelijk achterblijft.

En dan is de meerwaarde van het landbouwbedrijf voor zijn omgeving ook direct in beeld en misschien wel in gevaar. Hoeveel van die meerwaarde zit hem niet in die tijd die niet direct gericht is op productie, maar die wel belangrijk is voor de inpassing in de omgeving? Landschapsonderhoud? Arbeidsintensiever werken om daarmee de diversiteit aan natuur te behouden of vergroten?

Dat de maatschappij het verwacht in de zin van ‘dat hoort er toch bij’ en ‘je houdt toch ook zelf van een mooi landschap’ is natuurlijk prima, dat is op zich een basis om op te ontwikkelen. Maar als dat dan gepaard gaat (grappig woord met al die paarden in het nieuws de laatste tijd…) met eigenlijk een te lage vergoeding voor arbeid en eigen vermogen, tsja, wat wil de maatschappij dan?

Tijdens diezelfde bijeenkomst noemde Hans Huijers van ZLTO de toekomst van de landbouw in het komende decennium als ‘glorieus’:

‘Een landbouw van meer wegen: biologisch naast optimale productie, streekproducten naast productie voor de internationale afzetmarkt, grootschalig naast stadslandbouw. Hoe beter de agrarische ondernemers erin slagen dat de maatschappij de land- en tuinbouw accepteert, hoe meer ontwikkelingskansen voor de agrarische sector in Nederland en Noordwest Europa. De uitdaging is voor agrarische ondernemers om de zeggenschap over hun bedrijf en bedrijfsvoering te delen met hun omgeving en de consumenten, terwijl ze wel de grond en het bedrijf 100 procent in eigendom hebben. Vooral de maatschappij en volgende schakels in de keten van boerderij tot supermarkt zijn medebepalend voor die ontwikkeling.’

Spannend hoe de landbouw deze transitie gaat doormaken, ik draag er graag een steentje aan bij vanuit mijn positie als docent en onderzoeker.

Hier een link naar de blog van Krijn Poppe: http://kjpoppe.blogspot.nl/
en naar het nieuwsbericht over de bijeenkomst van Flynth: http://www.flynth.nl/Nieuws/Artikelen/tabid/67/articleType/ArticleView/articleId/2549/Gezinsbedrijf-oude-stijl-in-de-landbouw-verdwijnt.aspx

Zo-moeten-we-het-toch-niet-willen

Gisteren reed ik door het Overijsselse platteland en zag ik weer een voorbeeld van een modern, technisch prachtig varkensbedrijf. Prima stallen, mooi op een rij, een aantal met luchwasser, draagt bij aan het milieu. Pracht bedrijf.

En zo storend in het landschap. Zo oerlelijk eigenlijk.

Voor de laatste 5 meter stallengte was een bestaande houtsingel weggehaald, je keek nu pal op de achterkanten van de schuren, en dat is dan maar zo 100 meter over de hele breedte.
Geen boom of struik ervoor. Leeg, stenen, staal, koud, techniek.

Dit bedrijf doet grote afbreuk aan het Overijsselse landschap.

Hier moeten toch bomen voor, hier zorg je toch voor een aankleding van je erf of bedrijf die maakt dat het vriendelijker is?

Ik snap heel goed dat de varkenshouder vanuit de techniek denkt en plant bij de bouw. Dat moet hij ook, hij is ondernemer en moet de economische randen opzoeken om de investering (oa in luchtwassers) rendabel te maken.

Dat daarvoor wel eens bomen moeten wijken, goed, dat zij dan zo.

Maar waarom dan niet ook andersom dat gebaar maken: investeer in de uitstraling van je bedrijf, investeer in groen.

Je hoeft je bedrijf niet weg te stoppen, er is niets om je voor te schamen dat je weg zou moeten stoppen.

Wat mij betreft moet deze varkenshouder zich wel schamen voor de onbeschaamde inbreuk die hij doet op zijn directe omgeving. Het afwezig zijn van de minste moeite om het in te passen.

Bij mij is hij op deze manier, nog zonder dat ik hem ooit gezien heb, al een fors stuk krediet kwijt. En als iemand krediet kwijt raakt raakt hij ook de gunning kwijt, en als je die kwijt bent, dan heb je volgens mij een probleem. Is het niet nu danwel op termijn.

Een enquete opstellen is een hele reis

Gisteren heb ik de enquete voor mijn onderzoek afgemaakt, de laatste zinnen veranderd, de laatste puntjes. Klaar.  Wegbrengen naar de copyshop voor vermenigvuldiging.

Een goed gevoel.Dit is wel een klus waarbij het handig is als je enigzins perfectionist bent. Hoe hou je het anders vol om uren en uren, over een periode van maanden met een enquete bezig te zijn.

En nu op naar de ultieme test: versturen en kijken wat er op terug komt.

Een ondernemer waar ik de enquete testte was erg positief. 'de vragen gaan echt over ons en dit thema speelt nu ook erg in ons gebied' dat gaf me veel moed.

Ook de contacten met de Pachtersbond zijn goed: zij zien het ook als een belangrijk instrument om voor hen goede informatie te krijgen die zij weer kunnen gebruiken in hun werk. Mijn onderzoek is  onafhankelijk, zij hebben dan ook geen stem in hoe de vragen zijn gesteld. Wel heb ik ze erbij betrokken en hebben zij suggesties aan kunnen dragen. Zo kunnen we de enquete heel goed 2 doelen laten dienen: een basis voor een wetenschappelijk artikel en tegelijk informatie voor de conrete vragen op Kampereiland nu. Prachtig.

Op deze manier profiteert Kampereiland van de inzet van mij vanuit CAH Vilentum. Want een ding is wel duidelijk geworden, goed onderzoek kost tijd, veel tijd. En tijd is geld. Zonder de combinatie met de promotiestudie had deze enquete nooit zo grondig gemaakt kunnen worden, als er al een enquete was gekomen. Dus wederzijds voordeel, en daar hou ik van.