Grasland wel of niet vernieuwen - verrassend onderzoek

Grasland wel of niet vernieuwen? Voor de biodiversiteit en het landschap is oud grasland toch wel erg mooi. Maar de druk op de opbrengsten wordt ook steeds hoger. En daarmee ook de roep of druk om grasland te vernieuwen.

Onderstaand een bericht over een onderzoek op dit terrein met een verrassende uitkomst:

Oud grasland op zeeklei levert

hoge opbrengsten

Oud grasland levert vergelijkbare tot hogere opbrengsten op dan nieuw grasland. Die conclusie wordt getrokken op basis van recent onderzoek op 10 melkveebedrijven op zeeklei, waar jong en oud grasland vergeleken worden op productie, voederwaarde, bodemkwaliteit en biodiversiteit. Bij de behandeling waar niet bemest wordt met stikstof, blijkt de productie zelfs bijna 10% hoger te liggen. De resultaten zijn verrassend, omdat veel agrarische ondernemers grasland juist vernieuwen om een hogere productie te behalen. 

Het onderzoek is tijdens het afgelopen seizoen uitgevoerd bij melkveehouders in de provincies Friesland en Groningen vanuit het project Goud van Oud Grasland. Op elk melkveebedrijf is van een jong en oud grasland de productie gemeten bij 0 en 300 kilo stikstof per hectare. De opbrengst varieerde bij 0 kilo stikstofbemesting tussen de 6,9 en 12,9 ton droge stof per hectare. Met een bemesting van 300 kilogram stikstof per hectare uit kunstmest varieerde de opbrengst tussen de 13,8 en 18,0 ton droge stof per hectare. 

Graslanden ouder dan 20 jaar hadden gemiddeld een hogere opbrengst dan de percelen jonger dan 10 jaar. Voor de onbemeste behandelingen leverde het oude grasland 10,2 ton droge stof per hectare tegen 9,4 ton per hectare op het jongere grasland. Oud grasland dat werd bemeste met 300 kilo stikstof per hectare leverde een hectareopbrengst van 15,9 ton droge stof. Op het jonge grasland was dat 15,6 ton. Zonder stikstofbemesting produceren 8 van de 10 oude graslandpercelen beter dan de jonge percelen op hetzelfde bedrijf. Door de bemesting met stikstof wordt het verschil in productie tussen jong en oud grasland kleiner.

Zonder stikstofbemesting varieerde de stikstofopbrengst van het grasland zelf van 113 tot 250 kilogram stikstof per hectare. Met een bemesting van 300 kilo stikstof per hectare uit kunstmest varieerde dit van 320 tot 483 kilo. Oud grasland had gemiddeld een hogere stikstofopbrengst dan de jongere percelen. Zonder stikstofbemesting was het verschil 198 kilo versus 172 kilo stikstof per hectare. Wanneer er 300 kilo stikstof uit kunstmest was gegeven leverde het oude grasland 391 kilo stikstof en het jonge grasland 378 kilo stikstof per hectare.

In het project Goud van Oud Grasland (2013-2015) wordt niet alleen gekeken naar de opbrengst van oud grasland maar ook naar biodiversiteit en andere maatschappelijke diensten, en het langjarig effect van bemesting op bodemkwaliteit en productie. Daarnaast wordt onderzocht welke factoren oud grasland productief houden en hoe een agrarische ondernemer daarop kan sturen. Goud van Oud Grasland is een project van LTO Noord en wordt uitgevoerd door Projecten LTO Noord, het Louis Bolk Instituut en Hogeschool Van Hall Larenstein. Het wordt gefinancierd door de provincies Friesland en Groningen, de LTO Noord Fondsen en het Europees Landbouwfonds voor plattelandsontwikkeling.

bron: Louis Bolk Instituut, 15/12/14 

Begrijp ik goed wat je zegt?

In een gesprek met een melkveehouder over zijn beelden bij de toekomst zei hij: 

‘Als ik over 5 jaar nog net zoveel koeien heb als nu, dan stop ik vandaag nog’.

We spraken hierover door en hij bleek een divers beeld te hebben van zijn mogelijkheden. Bijvoorbeeld een neventak als adviseur, of misschien wel een loonbedrijf in agrarisch natuurbeheer of wellicht een groter melkveebedrijf. Met zijn uitspraak wilde hij vooral aangeven dat het voor hem belangrijk is dat er een uitdaging is voor hem persoonlijk. Dat het niet over 5 jaar nog net zo is als nu. Het gaat dus niet zozeer over het aantal koeien op zijn bedrijf. Het gaat om een ontwikkeling die uitdaging en ontwikkeling blijft bieden voor hem als persoon.

Toch zullen 9 van de 10 mensen als ze hem dit horen zeggen denken dat hij meer koeien wil. Dit is op zich een logische conclusie. En toch is het niet wat hij eigenlijk bedoelt te zeggen.

Zo versterkt zo’n uitspraak zo maar het beeld dat meer koeien de weg vooruit is. Dat is het wellicht ook voor een deel van de ondernemers bij wie dat past. Voor andere ondernemers zijn er ook andere wegen die perspectieven bieden. Belangrijk is of het bij jou past, of het bij het bedrijf past, of het bij de omgeving past en of het bij de markt past.

Waarom zien luchtwassers er zo 'koud technisch' uit?

De veehouderij ontwikkelt antwoorden op de milieubelasting. Een technisch antwoord op ammoniak belasting is de luchtwasser. De stalen bak die op steeds meer stallen tegen de gevel staat om de stallucht te wassen.  Een mooi iets wat best gezien mag worden.

Maar waarom is het dan zo'n kale, opvallende stalen bak met een puur technische uitstraling?
Waarom heeft hij geen kleur die minder opvalt, of waarom gebruik je hem juist niet om op te vallen?
Zet er een print op die de beeldvorming ondersteunt van een agrariër die investeert in een schone omgeving, tegenwoordig kost dat echt niet zoveel meer, zeker niet in verhouding tot de bouwkosten van de totale stal.

Langs de A30 bij Lunteren staat een grote nieuwe zeugenstal op korte afstand van de snelweg, hier staat zo'n kale stalen bak tegen de gevel. De ondernemer doet actief mee aan het programma Vallei Boert Bewust, er hangt ook een vlag zelfs. Die vlag valt echter in het niet bij de afmetingen van de stal en de luchtwasser.

Maak een print met het logo Vallei Boert Bewust, plak die op die stalen bak en wees zichtbaar in je inspanningen voor een schonere omgeving. De uitstraling die het nu heeft is volgens mij niet de uitstraling die je eigenlijk wil hebben. De boodschap die het gebouw uitzendt kan zoveel beter aanpassen bij wat je doet en wat je wilt. En het is nog nooit zo makkelijk geweest: groot formaat stickers of spandoeken zijn niet duur meer. Soms moet je net even anders naar je eigen stal durven en kunnen kijken.

Veel bedrijven betalen veel voor een mooie reclame plek langs de snelweg, hier is zo'n plek aanwezig en de boodschap is: hier zijn we gesloten en technisch bezig.
Terwijl er bij de oprit van het bedrijf een prachtbord staat en er in de stal hele goede mogelijkheden zijn om de varkens te komen bekijken. Misschien is de voorkant van de stal wel de kant die naar de A30 staat ipv de oprit.

Boerengilde

Op Valentijnsdag 2014 hebben 4 melkveehouders hun liefde voor het 'boerenvak' uitgesproken en ondertekend bij de oprichting van het Boerengilde. De Gildebrief is ondertekend en het toekomst beeld is dat deze groep boeren gaat groeien naar minimaal 100 boeren in 4 jaar tijd. Op weg naar een eigen vermarkting.

Van de website www.boerengilde.nl:
‘Boer-zijn’ is een van de oudste vakken ter wereld. Het is een echt ambacht van mannen en vrouwen die in balans met de natuur voedsel produceren. De boerenkennis die is opgebouwd is groot. Het is een manier van boeren waarbij kennis over koeien, voeding, economie, natuur en bemesting integraal wordt toegepast. Het vraagt veel van elke boer om dit allemaal te beheersen en in te zetten en de integrale toepassing lijkt misschien niet zo efficiënt in economische zin. Toch levert het veel voordelen op voor koe, mens, natuur en landschap.'

Het woord boer en het woord Gilde, beide woorden uit een tijd, woorden die we tegenwoordig niet onder het rijtje 'modern' plaatsen.

Maar wellicht is het juist wel heel modern: om terug te gaan naar wat wil nu eigenlijk zelf, wat wil ik nu eigenlijk echt? En dan uit te komen bij het ambacht van boer-zijn en daar je eigen weg in te zoeken.

Persoonlijk geloof ik in mensen die hun eigen kracht en motivatie weten aan te boeren, ik denk dan ook dat het een succes kan en zal worden. In ieder geval gun ik het ze van harte en ik gun het de maatschappij. Mensen met passie voor hun vak en een brede blik op hun plaats in de omgeving hebben we nodig! Deze boeren geven daar op hun eigen manier concreet vorm aan. Prachtig!

Boeren en Buren: uitdagingen en kansen

Op 4 februari 2014 mocht ik een verhaal presenteren in een TED achtige setting: kort en krachtig, inspirerend en verhelderend. Het onderwerp was helder: landbouw in zijn omgeving en ik ben uitgekomen bij de werelden van boeren en buren, van stad en land. De ringen van Von Thunen komen langs maar nu vanuit een nieuw gezichtspunt.

Het was een mooie bijeenkomst met veel positieve reacties.

De video is terug te kijken via: http://www.youtube.com/watch?v=dhaFMIDtRV8